Uitgenodigd voor koffie of….?
Het is vandaag 7 juli 2023 en we zijn precies een week op Spitsbergen. Een paar dagen geleden toen we de Bellsund invoeren, trok een paar hutten aan de kustlijn van Calypsobyen in het Van Keulen fjord onze aandacht. Drie grote houten gebouwen, een paar kleine houten hutten, boten aangemeerd op het strand en twee Poolse vlaggen… wat gebeurt daar? Op de terugweg uit de Bellsund besluiten we een kijkje te nemen. De ankerplaats voor Calypsobyen is alleen bij rustig weer toegankelijk, en als we de ankerplaats Fleur de Lys hamna verlaten is het super mistig waardoor we niet zeker weten of het mogelijk is om aan wal te gaan. En daarnaast weten we ook niet of deze Poolse mensen überhaupt zitten te wachten op twee gekke Nederlanders, dus het is best spannend!

Ongeveer 30 minuten voor aankomst verdwijnt op magische wijze alle mist om ons heen en breekt de zon door, zo prachtig! Op zo’n 100 meter vanaf het strand laten we het anker vallen en gaan aan land. Er komt een man naar ons toe en het voelt 50/50: stuurt hij ons weg? Of….? Goed nieuws. Hij helpt ons een handje met de bijboot uit het water te tillen en gaat ons voor richting de hutjes. We ontmoeten een aantal van de andere mensen en worden uitgenodigd voor een kop koffie in de hut. Hoe cool?! Het is echt zo tof om de hut van binnen te bekijken en te zien hoe de mensen hier leven. We zijn super nieuwsgierig naar alles. Eén professor en vijf studenten van de Maria Curie-Skłodowska Universiteit uit Lubin (Polen) zijn hier drie maanden op poolexpeditie en doen onderzoek naar de gletsjers, de permafrost, de waterhoogte en -snelheid in de rivieren, temperaturen, etc. Ze vertellen ons trots over alles wat ze doen. Wij schrijven op onze beurt in het gastenboek, delen snoepjes uit, maken een foto met z’n allen voor de hut en krijgen chocolade, kaartjes en stickers cadeau.

Zodra we op het punt staan om weer naar de boot te gaan vraagt een van de meisjes of we zin hebben om nog een wandeling te maken op de toendra en langs de gletsjerrivier. Tot dan toe ken ik ‘toendra’ alleen vanuit mijn aardrijkskundelessen en ik had het nooit gedacht dat ik daadwerkelijk ooit op een zou lopen. Vandaag is het dat toch zo ver :-). We lopen een uurtje over de vlakte, tussen de gletsjerrivieren en over het strand. Het is zonnig en een beetje mistig, en deze twee elementen samen voegen zeker extra magie toe aan het hele gebeuren. En alsof dat nog niet genoeg is, maakt het voortdurend uitkijken naar ijsberen om ons heen het zo onwerkelijk allemaal. Wat een ervaring. Rond 21.00 uur komen we terug bij de boot en eten we wat. We kunnen niet voor het Poolse research station blijven liggen omdat de wind gaat draaien en gaat toenemen. De ankerplaats is totaal niet beschut dus dat wordt oncomfortabel. We besluiten om een stukje verderop voor anker te gaan. Onderweg genieten van een uitzicht op een zonovergoten gletsjer en maken een korte d-tour om een klein groepje van vier walrussen te spotten op het strand.

De volgende dag zeilen we verder naar het noorden, wat een heftige zeiltocht krijgen we voor de kiezen! We beginnen heerlijk met een halve wind van 18 knopen het fjord uit. Maar eenmaal op zee zijn er zulke korte hoge golven die van alle kanten lijken te komen en doordat we bijna plat voor de wind moeten varen kunnen we maar moeilijk druk in de zeilen houden. We proberen eerst nog wat af te kruizen op 130 graden maar besluiten dan om plat voor de wind te gaan varen met een uitgeboomde genua. Goede keuze :-). We maken iets meer snelheid en gaan nu in ieder geval de goede kant op. Erg prettig voor de bemanning aan boord. Vlak voordat we aankomen op de ankerplaats bij Isfjord Radiostation, direct bij de ingang van het Isfjord, komen er ineens drie walrussen naast de boot boven water. We varen er bijna overheen! Voor zover ze een menselijke uitdrukking kunnen hebben, kijken ze ons super verontwaardigd aan. Alsof we expres over ze heen varen haha. We bieden onze welgemeende excuses aan. Tien uur later zijn we zo moe van de tocht dat we blij zijn ons anker neer te kunnen ploffen. We liggen nog een beetje te schommelen in de golven, maar dat kan ons niet veel meer schelen, eerst slapen!

Voor anker bij Calypsobyen bij het Poolse research station

Verder naar het noorden!
We worden om 8:30 uur wakker, wat voor ons tegenwoordig heel erg vroeg is. Het is 24 uur daglicht dus het maakt niet echt uit wanneer we dingen doen. Meestal worden we nu rond 10:00 uur wakker met koffie en ontbijt, rond 14.00 uur eten we lunch en rond 21:00 uur avondeten. Rond 02:00 uur gaan we weer slapen :-). Maar vanochtend zijn we zo aan het rollen op de ankerplaats dat we zo snel mogelijk willen vertrekken. Stipt 09:00 uur zeilen we dan ook al naar de volgende ankerplek! Het is een rustige zeiltocht van 5,5 uur rechtstreeks naar het noorden en we vinden een mooi plekje. Eerst proberen we nog aan de noordkant van de baai te ankeren, maar ondanks de vele zeehonden dichtbij de boot is er toch te veel deining in de baai en verkassen we naar de zuidkant, Farmhamna. Hier is ook een strand en kunnen we gemakkelijk aan land. 

Na de lunch maken we dan ook alles klaar om het land te gaan verkennen, en dat is heel wat; eerst de rubberboot in het water, buitenboordmotor achterop zetten, het geweer klaarmaken en in de bijboot, backpack met handfakkels, vuurpijlen, satelliettelefoon, marifoon, verrekijker, luchtpomp, kajak-peddels, water en snacks klaarmaken. En last but not least nemen we een blauwe ton mee met daarin een kajak voor het geval een ijsbeer onze bijboot zou beschadigen, dan kunnen we de kajak opblazen en nog terug naar de boot peddelen. Voordat we aan wal gaan screenen we eerst het land goed of er geen beren zijn en dan gaan we. Aan land gaat Matthijs gewapend met geweer en vuurpijl altijd eerst naar het hoogste punt om te kijken of het veilig is en dan slepen we de bijboot aan land en zetten hem extra vast met een ijzeren pin in de grond. Dan zetten we de ton vast met een ijzeren pin en zijn we klaar om te gaan! 

We maken een prachtige wandeling over de toendra helemaal naar de andere kant van de baai, ongeveer 2 uur lopen heen en weer. We zien op een afstand twee rendieren lopen en ook een paar dode rendieren liggen, compleet opgegeten door ijsberen en vossen. Alle vacht zit er nog wel aan; best wel dramatisch om te zien. Vanwege het klimaat ontbinden de dieren niet snel hier en blijven ze heel lang in tact. We komen er later achter dat ze daar waarschijnlijk al sinds de winter liggen en het niet overleeft hebben vanwege te weinig voedsel. Je kan ook duidelijk zien dat het jonge dieren zijn. De natuur kan soms zo hard zijn. Verder zien we ook veel zeehonden in het water en heel veel verschillende vogels als kleine jagers, brandganzen, kleine alken en sneeuwgorzen. De volgende dag blijven we een extra dagje in Farmhamna. Bij de hut treffen we een olievat aan waar al eerder wat dingen in zijn verbrand, een mooi moment om een vuurtje te stoken en ons papier afval te verbranden. Daarna beklimmen we nog een rots waar we genietend van het uitzicht een kop koffie maken. ’s middags gaan we op pad met de bijboot om te vissen op een richteltje, erg leuk maar helaas geen vis :-). Gelukkig hebben we nog wat vis in de vriezer.

(Later horen we van onze vrienden van de Yuma dat ze een dag nadat wij gezellig koffie dronken op de rots ze precies daar twee ijsberen zagen! Ook zwommen de beren in het water rondom de boot en waren ze een hele tijd in de baai. We hebben tot nu toe nog geen beer gezien maar het zette ons wel weer even op scherp, goed oppassen!)

De volgende dag zeilen we verder noordwaarts naar de baai Fersvassbukta op het eiland Prins Karl’s Forland. Bij Sarstangen moeten we een super smal en ondiep stuk passeren en de stroming kan hier flink zijn. We lezen echter alleen in de pilot ‘waarschijnlijk begint 3 uur voor hoogwater de stroming naar het noorden te stromen’ en met deze info zonder internet moeten het maar doen. Gelukkig is de timing perfect hebben een mooie 1,5 knoop stroom mee en een minimale diepte van 4,5 meter. We genieten met volle teugen van het prachtige uitzicht op de bergen, gletsjers om ons heen en vele papegaaiduikers in het water. Het weer is lekker rustig, droog, zonnig en zo’n 10 graden Celsius. Direct links na de smalle doorgang gaan we voor anker en houden het lekker voor gezien vandaag.

In de pilot (boek met anker informatie) staat dat in de baai een walruskolonie is en de volgende dag vlieg ik wat rond met de drone om ze te zoeken. Met de drone kan ik ze echter niet vinden maar ik hoor wel heel hard gebrul en geboer in de verte (en het is niet Matthijs dit keer). Met de verrekijker zie ik de groep zo’n kilometer verderop liggen. We gaan ankerop en varen iets dichterbij waarna we met de bijboot aan land gaan. We lopen verder tot ongeveer 100 meter van de kolonie vandaan en zitten wel een uur te genieten van de prachtige beesten. We zitten ‘benedenwinds’ dus ze kunnen ons niet ruiken en ze slaan niet aan op onze aanwezigheid. In totaal zijn het er wel bijna 50. Ongeveer 6 tot 8 walrussen zijn constant in het water aan het spelen en vissen en de rest slaapt op het strand. Het is zo mooi om daar te zitten en ze zo gracieus, langzaam en vredig te zien bewegen. Wat een vrijheid om met je eigen boot op pad te zijn en ruim de tijd voor deze ervaring te kunnen nemen.

Diezelfde avond varen we naar Ny Ålesund, een klein plaatsje in de Kongsfjorden. Voor het eerst varen we tussen grote ijsblokken die van de gletsjers aan het begin van het fjord afkomen. Zo gaaf om door het drijvende ijs te navigeren! Rond middernacht vinden we een mooi plekje in de kleine haven, het is alweer een tijd geleden dat we alle lijnen en fenders tevoorschijn hebben gehaald. Leuk om Saraban’de voor paar dagen aan te meren aan een steiger, tijd om Ny Ålesund te verkennen!

Aan stuurboord het vaste land van Spitsbergen, aan bakboord Prins Karl’s Forland

Bijna 79 graden noorderbreedte
We zijn aangekomen in Ny Ålesund, het meest noordelijke plaatsje ter wereld! Om precies tij zijn op 78°54’59″N en 11°55’59″E. Van de havenmeester horen we dat we vandaag 14 juli 2023 zeiljacht nr. 18 zijn dit jaar, dat voelt toch wel bijzonder dat er zó weinig privéjachten komen hier. We voelen ons wel echt toerist in Ny Ålesund, iets dat we vooral proberen te vermijden als we op reis zijn. Er lopen op sommige momenten wel 100 toeristen rond met dezelfde rode jasjes van het cruiseschip Hurtigruten en overal hangen regels, regels en nog meer regels. Direct als je de steiger afloopt staan er bordjes met teksten als ‘loop niet naast de paden’, ‘val de vogels niet lastig’, ‘vlieg niet met je drone’, ‘pas op voor ijsberen’, ‘ga daar niet heen’, etc. Oja en als de lokale bevolking je volledig negeert met een blik als ‘ooh alweer toeristen…’, dan voel je je niet echt welkom. Maar goed, het is ook niet zo heel verwonderlijk dat er regels en waarschuwingen zijn, aangezien er elke zomer zo’n 30.000 toeristen Ny Ålesund bezoeken.

Hoe dan ook is het een bijzonder gevoel om in Ny Ålesund te zijn op bijna 79 graden noorderbreedte. In de ochtend lopen we wat rond, bezoeken we de souvenirwinkel, sturen ansichtkaarten vanuit het meest noordelijke postkantoor en kloppen aan bij de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), gevestigd in een heel schattig oud geel houten huisje. Omdat we zelf uit Groningen komen zijn we natuurlijk erg benieuwd wat ze hier doen. Professor Maarten Loonen blijkt erg aardig en gastvrij en nodigt ons dezelfde avond nog uit om ons rond te leiden in het dorp. Onze Nederlands/Australische vrienden Frederieke en David van zeiljacht Yuma hadden al eerder contact opgenomen met Maarten, zoals hij ons vertelde, en het is een leuk toeval dat de Yuma dezelfde dag ook in Ny Ålesund aankomt. We kunnen er dus een gezellige dubbeldate van maken. ’s Middags pakken Matthijs en ik de fiets en fietsen wat rond. We bezoeken een monumentale ankertoren waar Umberto Nobile met ondersteuning van Roald Amundsen in 1926 de eerste vlucht over de Noordpool met de zeppelin Norge lanceerde. Als we verder fietsen worden we zo belaagd door de Noordse sternen dat we besluiten terug te gaan. We voelen ons allebei ook niet zo fit, Matthijs bezoekt nog wel even het gratis 24/7 geopende museum en ik ga lekker chillen in de boot. Om 19.30 uur gaan we met Frederieke en David naar Maarten, maar hij is er nog niet. We lopen wat rond in Ny Ålesund en nadat we het voor de tweede keer proberen zonder resultaat besluiten we voor Spitsbergense streekbiertjes in de kroeg te gaan! Later die avond schuift Maarten bij ons aan, verontschuldigd zich dat hij er niet was en hebben we leuke gesprekken over allerlei onderzoeken en wetenschappen. We maken een nieuwe afspraak voor de volgende ochtend en rond 23.00 kruipen we allemaal onder de wol. 

De volgende ochtend stipt 09:00 uur neemt Maarten ons geheel vrijwillig mee op een rondleiding door Ny Ålesund. Hij vertelt honderduit! Echt heel erg tof om alles te leren over de geschiedenis van het dorp en over alle onderzoeken die nu worden gedaan. Ny Ålesund was tot 1963 een mijnwerkersdorp en is tegenwoordig een thuisbasis voor wetenschappen en onderzoek. Maarten zelf doet al ruim 30 jaar onderzoek naar de populatie brandganzen. Elke zomer is hij samen met een groep van 8 à 9 Nederlandse studenten drie maanden op Spitsbergen. En dit is slechts één voorbeeld van de 10 onderzoeksstations in Ny Ålesund. Er zijn vertegenwoordigingen uit Frankrijk, Duitsland, India, Italië, China, Japan, Noorwegen, Groot-Brittannië en meer. En er wordt onderzoek gedaan naar het klimaat, de positionering van de aarde in de ruimte, de zwaartekracht, de luchtkwaliteit, het zeeleven, enz. Iedereen die in Ny Ålesund woont, is ergens bij betrokken, dus je kunt er niet zomaar wonen en niets doen. Ze eten 3 keer per dag met zijn allen in de kantine en bewoners hoeven niet te koken of boodschappen te doen. Eén keer per maand komt er een schip met vers voedsel. Na de interessante rondleiding van Maarten drinken we met zijn allen koffie aan boord van de Saraban’de en bedanken Maarten hartelijk met een lekkere fles wijn voor zijn geweldige inzet.

Ny Ålesund, binnen de ‘bewoonde wereld’ mag je geen geladen wapen dragen maar erbuiten moet je je wapen weer gereed hebben voor de ijsberen. Matthijs doet 4 patronen in de Mauser en laadt het wapen half. Met een keer doorladen is het wapen dan klaar in geval van nood.