Het is eind september en sinds een week is het weer abrupt omgeslagen van zo’n 23 graden overdag naar 5 graden overdag en zelfs 2,5 graad in de nacht. Het weer begint daarmee ook grilliger te worden met meer wind en depressies die langzaam maar zeker hun weg weten te vinden langs de noordkust van Noorwegen. De hele zomer lag er een Russisch hoog boven Finnmark wat zorgde voor heel rustig stabiel en warm weer. Maar het hogedrukgebied is verdwenen en de stormen krijgen nu vrij spel. Tijd om terug te gaan dus en de beschutting tussen de eilanden op te zoeken. Van Vadsø waar we op dit moment zijn tot aan de Noordkaap is het gebied heel onbeschut en lastig om te schuilen voor stormen, daarom willen we in een zo kort mogelijke tijd het stuk daartussen varen. 

De dag voor vertrek uit Vadsø maken we nog een gave mountainbike tocht. Charles, waarvan we eerder ook de auto mochten lenen, had ons aangeraden om in het Varangerhalvøya National Park een waterval te bezoeken en hij zei dat dit goed te doen was met de fiets. Het eerste stuk is best steil maar wel een goed begaanbare weg en de 2e helft is niet steil maar wel hele uitdagende paadjes met veel stenen, plassen, hobbels, kuilen, gladde houten bruggetjes en loopplanken over de moerassige stukken. Het is ook geen officieel mountainbike pad maar een wandelpad, maar wel het gaat verrassend goed. De waterval blijkt alleen wel echt veel te ver en omdat het al donker begint te worden besluiten we, na nog wat blauwe bessen plukken, terug te gaan. Op de terugweg komen we langs een soort schuilplaats met vuurschalen waar je een vuurtje kunt maken en kan grillen. Er staat zelfs een kist met hout achter het gebouw waar je hout kan pakken. Dit vind ik echt zo tof aan Noorwegen dat dit bestaat. Op heel veel plekken in de natuur zijn zulke hutjes met houtkachels, bbq’s of vuurschalen waar iedereen gebruik van mag maken. 

Klik op de foto’s voor de beschrijving

Het weer dicteert

De volgende dag bepaalt de aankomende storm voor ons dat het tijd is om verder te gaan. Er komt harde oostenwind aan en we liggen helemaal fout voor die windrichting. De haven is open aan de oostzijde en met de 30 knopen die er nu al staat, liggen we enorm te klotsen aan de vaste kade door de binnenrollende golven. Als we hier blijven liggen in de voorspelde 50 knopen krijgen we sowieso schade, en omdat er geen andere plek is in de haven besluiten we naar Svartnes te varen, een heel beschutte haven voor westenwind net naast Vardø eiland gelegen (het eiland met die witte bollen). Zoals ik in mijn vorige blog schreef zagen we met harde wind dat de haven van Vardø helemaal niet geschikt is, vandaar dat we Svartnes gaan proberen.

Als we vertrekken is de wind al aangetrokken tot 35 knopen en met veel moeite en wat hulp van een aardige local komen we weg van de kade pal lagerwal. Met de motor in volle kracht vooruit beuken we met een matige 2 knopen snelheid door de golven heen en laten we de haven tergend langzaam achter ons. Het is ongeveer 2 mijl recht tegen de westenwind in – die inmiddels is aangetrokken naar 45 knopen – voordat we de bocht om kunnen en oostwaarts naar Svartnes kunnen varen. Gelukkig protesteert de motor niet en ondanks een natte schipper door al het buiswater, hebben we eenmaal de bocht om een heerlijke zeiltocht met de wind in de rug. De hele weg varen we onder de hoge wal en dat betekent weinig golven. 40 mijl en 7 uur later komen we aan en gelukkig vinden we een mooie plek aan een stevige drijfsteiger. Diezelfde nacht raast de storm over en Saraban’de ligt mooi recht met de neus in de wind, wonder boven wonder bewegen we amper, Svartnes blijkt een goede keuze.

Een onheilspellende lucht met een prachtige regenboog boven Svartnes.

In één keer van Svartnes naar Kjøllefjord

Na twee nachten Svartnes ontstaat er een mooi weergaatje om in één klap naar Kjøllefjord te varen. In totaal zo’n 100 mijl en 20 uur varen. De dagen erop zal de wind weer tegen en hard zijn, dus willen we zo gauw mogelijk de oversteek maken. Als we de haven verlaten ben ik binnen nog bezig alles zeilklaar te maken, het eerste stuk varen we in de beschutting, denken we… eenmaal buiten de golfbrekers van de haven staat er al meteen een enorme deining en met moeite houd ik alle potten en pannen in bedwang. Gelukkig voordat ik groen aanloop is alles onder controle binnen en kan ik naar buiten, lekker begin dit :-/.

We besluiten zo’n 5 mijl uit de kust te blijven omdat de Golfstroom van west naar oost gaat en hoe dichterbij de kust hoe sterker de stroming is. Het blijkt een goed besluit en de tegenstroom valt mee, misschien een halve knoop max. De wind is zuid vanaf het land en eenmaal in wat dieper water valt het ook mee met de golven. Omdat er maar weinig wind staat varen we eerst op de motor en we zijn er niet helemaal zeker van of we het helemaal tot Kjøllefjord gaan halen qua diesel. Rond een uur of acht ’s avonds besluiten we toch maar even te gaan tanken in Berlevåg, dat is het minst ver omvaren. Als we bijna in Berlevåg aankomen trekt de wind ineens van 15 knopen aan tot 30 knopen. Omdat er een lekker windje stond hadden we aardig wat zeil opstaan en in no time hebben we Saraban’de gereefd van vol tuig naar dubbel gereefd grootzeil, kotterfok en een klein puntje Genua. In het pikkedonker, wat echt weer even wennen is na al die maanden in het licht varen, stormen we op de haven van Berlevåg af. Eenmaal in de beschutting van de haven is het weer gedaan met de wind en leggen we in alle rust aan. Wat is het toch fijn zeilen in Noorwegen.

Hoewel we aanvankelijk in één keer door zouden varen pakken we toch ook maar even een paar uurtjes slaap nu we in de haven zijn en vertrekken de volgende ochtend weer vroeg. Het tanken gaat echter nog niet zo soepel, de vorige avond werkte onze creditcard niet en toevallig was Charles, van wie in Vadsø de auto mochten lenen, ook in Berlevåg met zijn schip. We houden elkaar wat op de hoogte over de omstandigheden en het is leuk om samen op te varen. We lenen zijn Noorse creditcard maar ook deze werkt niet.. de volgende ochtend bellen we de havendienst en via de mobiele pinautomaat kunnen we toch nog 500 liter diesel krijgen. En de mensen zijn zo aardig! Niet helemaal duidelijk waarom ze met 3(!) man moesten komen maar we zijn blij met de hulp en vriendelijkheid in de vroege ochtend.

De dag die volgt is rustig en we motoren gestaag naar Kjøllefjord. Waar ik de dag ervoor nog wat katterig was door de deining voel ik me vandaag kiplekker en dat maakt de tocht een stuk prettiger. Als we het hoekje om zijn bij de kaap van Mehamn laten we oost-Finnmark achter ons en dat geeft een heel bijzonder gevoel. Het is gelukt om in niet al te gekke omstandigheden de ruige onbeschutte kust te passeren waar het in het najaar en de winter zo kan spoken. Nu we in west-Finnmark zijn, zijn we weer wat meer in de beschutting van de eilanden en kunnen we gemakkelijker schuilen voor slecht weer als dat moet. Het voelt echt als een nieuw hoofdstuk dat we openslaan na deze tocht. In totaal 112 mijl in 2 dagen in pakweg 23 uren, zo’n 6 graden, een mooie hemel vol noorderlicht bij aankomst en ondanks de stroming tegen, gemiddeld toch 4,9 knopen snelheid.

We zijn het hoekje om bij de kaap van Mehamn en laten oost-Finnmark achter ons.

Bijzondere ontmoetingen in Kjøllefjord

In Kjøllefjord krijgen we Kjell op bezoek, een aardige local die gedag komt zeggen. “Als ik een zeilboot in de haven zie, wat bijna nooit gebeurt, klop ik altijd aan om kennis te maken. Ik vind het altijd bijzonder als we zeilers op bezoek krijgen in Kjøllefjord”. We nodigen Kjell meteen uit voor een kop koffie en de hele middag kletsen we honderduit. Ook dochter Helle, een stoere jonge blonde meid van begin 20 komt – na wat aandringen van papa – nog even langs, en papa is maar al te trots om haar voor te stellen aan ons. Helle is visserman, zoals ze zichzelf noemt, en studeert nu in Tromsø om kapitein te worden voor de grote scheepvaart. Ik ben best onder de indruk! Echt een hele stoere meid.

‘s Avonds gaan we met Kjell uit eten en schotelt hij ons typisch Noorse boknafisk en rendier voor, echt heerlijk. We ontmoeten meer locals die na aandringen van Kjell bij ons aan tafel komen zitten en we leren nog meer over de plaatselijke visserij en de Noorse cultuur. Die avond vergezellen we Kjell ook nog naar de plaatselijke kroeg en tot een uur of 2 kletsen we gezellig met Jan en alleman en spelen we potjes pool. Terwijl ik met iemand aan het poolen ben wordt Matthijs ongeveer verslonden door een wat gezette blonde vrouw van in de 60. Matthijs vertelt dat hij zeilt waarop zij graag wil weten of hij dat alleen doet…. Helaas, de schipper is al voorzien van een maat :-). Als dan een paar uurtjes na middernacht bijna niemand meer rechtop kan staan en er weinig gesprek meer valt te voeren houden we het voor gezien. Wij zijn niet dronken genoeg om nog mee te kunnen ‘viben’ maar blijkbaar vinden de Noren elkaar nog prima in deze hoedanigheid en schijnt het heel normaal te zijn om je helemaal laveloos te drinken. Het is weer een bijzonder tafereel om mee te maken.

Voordat we Kjøllefjord verlaten nodigen we Unni en Knut nog een avondje aan boord uit om te komen eten.  We ontmoette Knut in de kroeg en toevallig raakte Matthijs met hem aan de praat over onze afgebroken dynamo steun. “Oh die repareer ik wel even morgen, als je hem er vast afhaalt kom ik hem wel even langshalen”.  Zo gezegd zo gedaan en een dag later hadden we hem gelast en al weer terug. Genoeg reden voor een etentje dus :-).

Als afsluiter maken we nog een mooie wandeling in Kjøllefjord. Het is inmiddels 8 oktober en de eerste tekenen van de winter worden zichtbaar. Het heeft gesneeuwd en gevroren en het is voor het eerst glad op de weg. Op de berg ligt al een laagje sneeuw en het lijkt net of de kerstman poedersuiker op de bergtoppen heeft gestrooid. Ook kunnen we door de sneeuw het pad alweer moeilijk terugvinden maar gelukkig is het niet zo stijl hier en maakt het niet echt uit als je van het pad afwijkt. Bovenop de berg zetten we een koffietje met onze benzinebrander en als we afgekoeld en te koud zijn om te blijven zitten, vervolgen we onze weg terug naar Kjøllefjord. Aan de ene kant is het prachtig om weer door de sneeuw te lopen, aan de andere kant vinden we het ook nog wel een beetje vroeg om nu al helemaal in de winterstemming te komen. De herfst mag ook nog wel even aanhouden…. 

We bedoelen dan herfst als in geen sneeuw en bruine blaadjes aan de bomen… maar onze wens gaat iets te letterlijk in vervulling en herfstweer is wat we krijgen de komende tijd. Er komt weer harde wind aan en de haven van Kjøllefjord is heel erg onbeschut voor west. Eén nacht waait het bijna niet maar zorgde de westenwind al voor zulke irritante rollende golven in de haven dat we meteen weten, ok, met harde westenwind kunnen we hier echt niet blijven.

Kjøllefjord vanaf de berg met Saraban’de beneden in de haven

Met 45 knopen naar Honningsvåg

Als we Kjøllefjord verlaten is de wind zuidwest en dat zou redelijk goed bezeild moeten zijn naar Honningsvåg. We beginnen rustig, en in het fjord is nog maar weinig wind. Wel af en toe flinke vlagen, dus we weten dat ons wel wat te wachten staat als we het fjord uit komen… De voorspelling is redelijk pittig, zo’n 20 knopen met vlagen naar 30… maar misschien valt het mee. Natuurlijk is dat niet het geval en we krijgen de hoogste windsnelheden ooit over ons heen waar we tot nu toe in hebben gevaren. We moeten 2 diepe fjorden oversteken en als de wind uit zo’n fjord komt gaat het vaak tunnelen en kan de wind behoorlijk in kracht toenemen, veel meer dan voorspelt wordt.

Het eerste fjord oversteken gaat nog, het is ook niet zo’n diep fjord en de wind is rond de 20 knopen met vlagen naar 25. Het is pittig zeilen aan de wind maar met het zonnetje en niet al te hoge golven goed te doen. Het 2e fjord is echter een ander verhaal. De wind trekt aan naar 30 knopen met vlagen naar 38, 40, 42, 44… op een gegeven moment begint de 40 knopen wat uren steady aanhoudt zelfs normaal aan te voelen. De vlagen naar 48 knopen wennen echter nog niet echt 😳. De golven bouwen ook op en Matthijs vangt achter het roer de ene na de andere breker op. Er komt 1 brekende golf over die zo hoog is dat de hele boot erin verdwijnt. Zelfs ik ben helemaal zeiknat terwijl ik onder de buiskap zit. Heel even denk ik “komen we nog weer boven water?’, maar gelukkig verdwijnt het water snel door de loosgaten in de kuip. Binnen is alles nog droog, ook fijn. Matthijs zag de spetters van de brekende golf helemaal tot de eerste zaling van de mast uitkomen, “dit heb ik echt nog nooit meegemaakt”, aldus de schipper.

Inmiddels staat de motor ook bij in het werk omdat de wind verder west draait en we er niet meer tegenin kunnen zeilen. We kunnen ook niet tegen 40 knopen wind in motoren dus hebben we de zeilen wel echt nodig. Kruisen vinden we ook geen optie omdat we dan nog veel langer onderweg zijn en de voorspelling is dat de wind alleen nog maar zal toenemen. De bezaan staat bij 2x gereefd en de kotterfok. Met 4 knopen kruipen we langzaam richting de haven van Honningsvåg en even lijkt het erop dat we het niet gaat halen. De wind hoeft maar iets in ons nadeel bij te draaien en we moeten omdraaien en uitwijken naar een andere plek. Maar gelukkig helpen de weergoden ons toch een beetje en als we eenmaal rond de kaap zijn, kunnen we ruimen en halve wind richting de haven van Honningsvåg stormen. De opluchting is groot.

We vinden een mooi plekje langszij dezelfde oude vissersboot waar we op de heenweg ook lagen. We zijn helemaal doorweekt en verkleumd, eerst de natte pakken uit dus! We ruimen Saraban’de op, doeken de zeilen netjes op, huiken erop, alle lijnen opschieten, binnen de rondgeslingerde boeken terug op plek en we spoelen de met zout doordrenkte pakken af met zoet water. Dan trakteren we onszelf op een heerlijke Thaise maaltijd in een restaurantje vlakbij de haven. We zijn best euforisch over de tocht van vandaag en trots dat we dit weer samen geflikt hebben.

Onderweg van Kjøllefjord naar Honningsvåg in harde wind.

Klik hier voor meer foto’s van de trip (Via de gele sterren kom je bij de desbetreffende locatie)