Spelen met rendieren in Vårsolbukta

Onze laatste week op Spitsbergen is aangebroken! Na 6 weken cruisen in dit adembenemende landschap komt nu de oversteek terug naar Noorwegen steeds meer in zicht. In de ochtend van 9 augustus 2023 laten we het Russische plaatsje Barentszburg achter ons en varen we zuidwaarts richting de Bellsund. We motoren een dag zonder wind en na zo’n 8 uur ploffen we het anker neer in de ankerbaai Vårsolbukta in de noordwest hoek van de Bellsund. We hebben nog steeds niet echt haast om terug te gaan maar we merken dat we toch wel een beetje onrustig worden van al onze ‘buddyboten’ die al druk aan het voorbereiden zijn. “Moeten wij ook niet gaan? Is dit niet hét perfecte weergaatje?” zijn gedachtes die door ons heen gaan. Maar natuurlijk zijn er meer perfecte weergaatjes en zijn we nog steeds redelijk vroeg in het seizoen om terug te varen. We hebben geen enkele verplichting en dus tijd genoeg om naar Noorwegen over te steken voordat de herfstdepressies en stormen de Barentszzee zullen domineren.

We blijven een paar nachten in Vårsolbukta en spotten weer veel wild. Vanaf de boot zien we een groep van zo’n 8 poolvossen rondlopen op het strand. We besluiten er vanaf de boot naar te kijken en omdat het al laat op de dag is gaan we niet meer aan land. Ik probeer met de drone wat beelden te schieten van de beestjes en heel voorzichtig tast ik af of ze er bang voor zijn. De vossen geven niks om de aanwezigheid van de drone en dat levert weer bijzondere plaatjes en filmpjes op. De volgende dag laat de wind van zich horen en liggen we 36 uur lang te klotsen in 30 knopen (windkracht 7/8) wind met golven van dien. De Snowbear ligt achter ons en via de Marifoon hebben we contact met elkaar. Het is niet de meest ideale baai om in deze wind te liggen maar beiden besluiten we te blijven en de ‘storm’ uit te zitten. De Yuma en Flying Fish laten ook van zich horen en hun posities in de baaien enkele mijlen verderop klinken niet echt veel beter dan waar wij liggen.

Een dag later is de wind gelukkig weer gaan liggen en gaan we aan land. We maken een prachtige wandeling over de mostoendra. Het landschap is super groen en er groeit veel gras, iets wat we nog niet echt eerder hebben gezien en een aangename afwisseling na alle rotsformaties en grindstranden. Grappig feit trouwens dat er op Spitsbergen alleen maar steenstranden zijn, er is werkelijk geen schelpje te bekennen op het hele eiland. Door al het gras lopen er ook ontzettend veel rendieren en onderweg spotten we er wel meer dan 50! We kunnen best dichtbij ze komen maar echt aaien zit er niet in. Als we later een tijdje op een rots zitten te genieten van de kudde lopen ze wel vlak om ons heen. Zo bijzonder. Naast de rendieren genieten we ook weer volop van het prachtige geluid van alle vogels. Op de bergen zitten honderdduizenden alken en drieteenmeeuwen en deze vliegen af en aan naar zee. Soms vliegen ze zo hard dat het klinkt alsof er een vliegtuig overvliegt en storten dan met de baby vogels in zee. Wij denken dat de baby’s een spoedcursus vliegen krijgen van mama maar dat de vogeltjes iets te hard gaan waarvoor ze gemaakt zijn :-). 

De rendieren zijn helemaal niet zo schuw

Klik op de foto’s om te vergroten en bijschrift te lezen

Een bijzondere navigatiewaarschuwing

Terwijl we in Vårsolbukta liggen zet Matthijs de NavTex aan en controleert op nieuwe berichten. De NavTex is een systeem waarmee we via de middengolf op 518kHz over grote afstanden tekstberichten van diverse kustwachtstations kunt ontvangen over onder andere weer en navigatiewaarschuwingen. Erg handig als je geen internet hebt :-). Er komt een bijzonder bericht binnen: “Rocket Firing Exercises” met data en de coördinaten van dien, wat er zo uit ziet: 

Zczc AA01
091024 UTC AUG 23
Navarea XIX 100/23
Norwegian Sea 

Rocket firing exercises from 11 Aug to 15 aug daily from 0500 to 1800 UTC In areas dangerous to navigation

A 75N00, 020E00
B 75N00, 013E25
C 75N45, 013E25
D 75N45, 020E00
E 74N00, 015E00
F 74N00, 021E42
G 73N00, 021E42
H 73N00, 015E0

Ok, het lijkt er dus op dat er geschoten gaat worden precies in een gebied dat wij moeten doorkruizen op onze terugreis. We snappen niet helemaal of ze nou raketten gaan lanceren of dat er geschoten wordt vanaf schepen maar in beide gevallen wil je daar niet echt zijn. Ook willen we graag weten of het gaat om een radius om de genoemde coördinaten of dat ze het gehele gebied tussen genoemde coordinaten bedoelen. In dat laatste geval gaat het om een zeer groot gebied boven en onder bereneiland. We besluiten een Nederlands cruiseschip op te roepen in de buurt en krijgen contact op kanaal 16, maar op het werkkanaal is het contact verbroken en krijgen we geen helderheid. De andere zeilboten om ons heen hebben deze informatie ook niet en dus besluiten we onze Shore Skipper Boonstra te vragen of hij het één en ander kan uitzoeken. Luitzen staat ons sinds het vertrek uit Noorwegen al bij met informatie en weerupdates vanaf de vaste wal via de satelliettelefoon en sms. Ik kan bijna niet verwoorden hoe onbetaalbaar zijn hulp voor ons is. Omdat we zo remote zijn en geen internetverbinding hebben is het ontzettend fijn als er iemand op de vaste wal mét internet kan meehelpen om de juiste en meest veilige keuzes te maken. Bijna dagelijks geeft Luitzen ons gedetailleerde updates over de lokale omstandigheden op Spitsbergen, de waarnemingen in de gebieden waar we op dat moment zijn, de voorspelling van het gebied waar we naartoe willen gaan en ook nog eens een update over hoge- en lagedruk gebieden rondom Spitsbergen op de Barentszzee. Ook nu zoekt Shore Skipper Boonstra weer tot op de bodem uit wat deze vreemde navigatiewaarschuwing inhoudt en al snel krijgen we bericht:

“Het is inderdaad een onduidelijk bericht en kon het eerst ook niet vinden. Ik heb de Noorse kustwacht gebeld om opheldering, of het om het gehele gebied gaat of alleen de coordinaten betreft. Het gaat dus om het gehele gebied. Normaal staat in zo’n bericht “bound by these coordinates” maar dat is nu dus niet duidelijk. Ik heb ze gevraagd of ze dat kunnen aanpassen maar daarna was ’tuut tuut tuut’ het resultaat dus ik denk dat dat een nee betekent :-)”.

Nouja, wij weten in ieder geval dat we het gebied moeten vermijden en besluiten ons vertrek nog een dagje uit te stellen zodat de oefening helemaal voorbij is als wij daar zijn. Later laat Luitzen nog weten dat het bericht toch is aangepast door de Noorse kustwacht dus zijn ‘commentaar’ had toch wel zin :). 

De schietoefeningen zijn precies daar waar wij langs moeten….

In de mist naar de Hornsund

Vanuit de Bellsund zetten we koers verder naar het zuiden richting de Hornsund, het meest zuidelijke fjord van Spitsbergen. Er is geen wind en na ruim 11 uur motoren en 52NM verder vinden we het genoeg en laten we het anker voor de tweede keer in Dunoyane vallen. Dit is de eerste keer dat we voor de tweede keer dezelfde ankerplek bezoeken tijdens onze trip naar Spitsbergen:).  Vanuit Dunøyhamna varen we de volgende dag richting Gåshamna in de Hornsund waar onze vrienden Heike en Heiko van de Flying Fish op ons liggen te wachten. Onderweg is het super mistig en na een paar uur komen er steeds meer ijsblokken om ons heen te drijven. Eerst kunnen we de blokken nog goed zien op de radar en ze op die manier met de stuurautomaat ontwijken. Maar op een gegeven moment zijn het zo ontzettend veel kleine en grote blokken dat Matthijs actief gaat sturen en ik op de boeg bakboord en stuurboord roep.

Aan het eind van de middag komen we in de dichte mist aan in Gåshamna wat mooie plaatjes oplevert gemaakt door de ‘Fishes’. We pakken de bijboot en peddelen naar Heike en Heiko, drinken gezellig thee met rum in de kuip en kletsen bij over de afgelopen dagen en weken. Opeens zie ik vanuit mijn ooghoek iets wits bewegen op de kant en jahoor, ondanks de mist spotten we onze 3e ijsbeer op Spitsbergen! We roeien terug naar de Saraban’de om de buitenboordmotor op de bijboot te doen want we zijn bang dat als de ijsbeer achter ons aankomt we niet snel genoeg kunnen roeien. Met onze buitenboordmotor van 8pk hebben we in ieder geval meer kans :-). Want zoals we inmiddels weten over beren: ‘Is it black? Fight back, brown? Lay down and white? Good night!’

Heike en Heiko hebben inmiddels ook hun bijboot gereed en samen gaan we op de ijsbeer af. Ook hier ligt weer een dode walrus waar de ijsbeer van eet en het is weer lekker luguber om te zien. De ijsbeer is echt enorm, waarschijnlijk een wat ouder mannetje. Hij is wel schuw en zodra wij iets dichterbij komen loopt hij weg. We willen hem niet storen dus nemen wat meer afstand, maken nog wat foto’s en keren terug naar de boten. De volgende dag kijken we eerst even of we de ijsbeer ergens zien en als dat niet het geval is gaan we aan land. We doen als getrainde Spitsbergense avonturiers beide ons kunstje met bijboten vastzetten en extra veiligheidsmiddelen in gereedheid brengen en we stemmen een ‘worst case scenario’ met elkaar af voor het geval we een beer zien. Omdat Heike en Heiko hun wapen in Longyearbyen al hebben ingeleverd en wij ons wapen nog hebben (deze hebben we van een vriend in Noorwegen geleend) is Matthijs degene die zal schieten bij een aanvallende beer en waarschuwt ons dat we in dat geval altijd áchter hem moeten blijven. Ook spreken we af alle 4 continue om ons heen te blijven kijken of we een beer zien, in geen geval te gaan rennen of schreeuwen, rustig te blijven, kijken of we de beer kunnen afschrikken met onze handfakkels en vuurpeilen en als dat niet werkt dus moeten schieten. Als we de veiligheidsprocedure hebben doorgenomen gaan we op pad en maken een bijzondere wandeling. We vinden veel overblijfselsen van de Engelse Walvisstations 1618 – 1650, 19ᵉ eeuwse Russische pomoren en 20ᵉ eeuwse Noorse Trappers.

Een zweeds russische expeditie 1899 – 1902 had hier een belangrijk station. De russen waren hier in Zuid Spitsbergen verantwoordelijk voor triangulation en de Zweden deden dat in het Noorden. Hiermee toonden ze aan dat de aarde afgevlakt is aan de polen en dat een meridiaan graad hier iets korter is dan bij de evenaar. De Noren rapporteren 15 overwinteringen in de periode tussen 1906 en 1939.

Heiko maakt nog een allerlaatste rondje en als een kleuter met tegenzin stapt uiteindelijk ook hij weer in de bijboot. We hebben het allemaal een beetje moeilijk want dit lijkt onze laatste keer aan land op Spitsbergen. We willen aan de overzijde van de delta nog wel even proberen aan land gaan, maar als we daar aankomen zijn de golven zo hoog geworden dat er een heuse branding is en het ons niet verstandig lijkt om een landing te maken.  Had Heiko dus toch gelijk met zijn laatste rondje… al stampend door de golven met onze kleine dinghy’s keren we terug naar de boten en onder een genot van een warme cappuccino op de Saraban’de beraden we ons wat te doen. Met een dosis geduld lukt het om de laatste weerberichten via de satelliettelefoon op te halen en het weer voor de komende drie dagen lijkt goed.

Aankomen in de mist… foto: Flying Fish

De terugreis gaat beginnen!

We duiken alle 4 vroeg onder de wol, morgen begint de grote oversteek en we willen zo fit mogelijk zijn. Helaas gaat dat niet op, aangezien de wind die avond aantrekt tot meer dan 25 knopen. De wind komt recht uit de Hornsund onze baai in, we liggen dus lagerwal en te rollen als een gek. De voorspelling is dat de wind nog verder zal aantrekken in de nacht en omdat het nu al 10 knopen meer waait dan voorspelt is, voorspelt dat voor de nacht ook niet veel goeds. Heike en Heiko zijn inmiddels ankerop gegaan en wij besluiten hun plan te volgen. Op het moment dat wij ankerop gaan waait het inmiddels meer dan 30 knopen en terwijl we de Hornsund uitsurfen hebben we zelfs 40 knopen (windkracht 9) op de kont! We worden letterlijk uitgespuugd door Spitsbergen…. ok, duidelijk, we gaan al! :-). Iets ten zuiden van de Hornsund schuilen we nog even een paar uur voor de harde wind in Westvika en liggen hier een stuk beschutter dan in Gåshamna. We vatten zelfs nog een klein beetje slaap…

Rond 12:00 in de middag lichten we dan het anker en vermoeid maar klaar voor de overtocht zeilen we de Barentszzee op en laten Spitsbergen langzaam achter de horizon verdwijnen. We hebben het zo uitgerekend dat de ‘rocket firing’ voorbij is op het moment dat wij dat gebied doorkruizen, dus hoeven we geen rekening te houden met overvliegende raketten, wel zo fijn. Later horen we trouwens via via dat het om een jaarlijkse oefening van de Russische Marine gaat en dat ze het gebied eigenlijk alleen afzetten om te provoceren. De Noorse vissers geven er zelfs niet om aan gaan altijd gewoon door met vissen in het gebied. Wat toch een gekke wereld soms. De start van de oversteek begint rustig, weinig wind dus de motor staat stand-by. Het lijkt er ook op dat we flink stroom tegen hebben en met een snelheid van 3 knopen maken we maar weinig voortgang. Om 21:00 uur trekt de wind gelukkig weer aan, we hijsen de zeilen en met 15 knopen wind maken we mooie voortgang van 6,5 knoop op het grootzeil en de fok. Het logboek schrijft: 

“De hemel werd helder, de dolfijnen brachten ons de wind uit het westen en daar ging ze heen: Saraban’de met de boeg richting het zuiden.” 

Voor het eerst na 3 maanden wordt het ook weer een beetje donker! We hebben sinds eind mei middernachtzon en is het 24 uur per dag licht. Op de Barentzszee zien we na lange tijd weer eens een zonsondergang en ’s nachts gaan de lampjes binnen en de navigatieverlichting buiten weer aan. Best een bijzonder gevoel. Mijn wacht verloopt wat hobbelig, de wind en golven nemen toe en we hebben net iets te veel zeil op staan. Als Matthijs uit bed komt reven we eerst het spul en duik ik er weer snel in. Ik merk dat ik erg vermoeid ben en de reis valt me best zwaar. Ik voel me katterig en kan eigenlijk niks doen tijdens mijn wachten. Ik probeer wat te lezen maar dat lukt niet echt, gelukkig kan ik me enigszins nog vermaken met wat podcasts en bewustzijnsveruimende talks. De uren die volgen bevatten veel zeil- en windwisselingen. De dag kenmerkt zich door “Motor-tje aan motortje- uit en de plof blijft aan van 22:30 – 05:00.  De volgende dag trekt de wind weer aan en in de middag rapporteren we:

Wind 16 tot 20 knopen, SOG 6 tot 6,5. 2x rif grootzeil + fok gereefd, de laatste entry in het logboek van deze dag is om 22:00: de zee is redelijk, wordt nu iets ruiger.

Ik daarentegen heb ongeveer gezweerd dat ik nooit meer de zee op ging. Ik kon het laatste stuk gewoon echt niet meer en voelde me zo hopeloos en verdrietig. Ik heb tot ongeveer vlakbij de haven nog in bed gelegen en heb van het laatste ‘fijne’ stuk van Matthijs niks meegekregen. Meestal ben je dat gevoel in de haven meteen weer kwijt maar dit keer liep ik wel iets langer mee. Gelukkig ebt het nare gevoel na een tijdje wel weg want ik ben echt nog niet klaar met deze reis. Wat Matthijs zegt over primacy and recency gaat bij mij natuurlijk ook op en ik herinner me alleen het laatste vervelende stuk. Terwijl als ik het logboek teruglees was vooral het laatste stuk heel vervelend en viel de rest van de tocht best mee. Het is ook niet zo gek dat de terugreis zwaarder was dat de heenreis. Voor de heenreis waren we helemaal uitgerust begonnen, maar nu hebben we 5 nachten op rij slecht geslapen voordat we überhaupt aan de terugreis begonnen. Daarnaast was de 6 weken op Spitsbergen natuurlijk een ongelofelijk avontuur waar we bijna continue ‘aan’ stonden wat ook vermoeiend is. Het is ook wel een interessant psychologisch proces wat zich afspeelt als je er zo diep doorheen zit. We zijn zo beschermd opgevoed en bij het minste of geringste ongemakkelijkheid is er wel weer een oplossing. Als het regent gaan we naar binnen, als het te heet is doen we de airco aan, als het te zwaar is kopen we iets mechanisch dat het werk voor ons kan doen, als het te ingewikkeld is vragen we Google, als het te veel is melden we ons ziek, als het te moeilijk wordt stoppen we ermee. Maar midden op zee kan je niet stoppen. Je kan niet je ankertje uitgooien en even uitrusten. Even aan land stappen en vaste wal onder je voeten voelen. Even geen geschommel en zonder pijn en moeite een bezoek aan het toilet brengen of iets te eten pakken. Je moet door en elke 3 uur weer opstaan en naar bed om de wachten af te wisselen. Ik heb nog nooit in mijn leven zo erg afgezien maar nu achteraf voel ik hoe sterk ik door deze ervaring ben geworden. Nu voel ik dat het juist goed voor me is om af en toe even geen oplossing te hebben en door te moeten. Dat is óók het leven. 

Na 3 dagen varen en 412 zeemijlen (760 km) leggen we Saraban’de vast in de haven van Torsvåg. Het eerst wat we doen; op zoek naar eten! We hebben enorme honger en komen aan de praat met een visser die ons naar een kantine van een visresort verwijst. Daar maken we dankbaar gebruik van en terwijl de motor nog loopt, eten wij een heerlijk broodje zalm en drinken een kop koffie. Surrealistisch dat we na 72 uur op zee hier “gewoon” aan tafel zitten tegenover elkaar. Geen idee hoe we ’t nu weer geflikt hebben en wát we nu eigenijk de afgelopen 50 dagen hebben gedaan. We zijn zo ontzettend diep geraakt door alles wat we hebben meegemaakt en gaan dit de komende tijd heerlijk laten bezinken. Spitsbergen, je was fantastisch!

Met 40 knopen worden we de Hornsund uitgeblazen

De Spitsbergen statistieken!

Tijd heenreis 78 uur
Tijd op Spitsbergen 45 dagen
Tijd terugreis 72 uur

Afstand heenreis 451 NM
Afstand op Spitsbergen 797 NM
Afstand terugreis 412 NM

Motoruren heenreis 16,3
Motoruren op Spitsbergen 135
Motoruren terugreis 22,5

Generator uren 24
Diesel verbruikt totaal 654 liter
Benzine (bijboot) 20 liter

Aantal nachten voor anker 34
Aantal nachten in de haven 10
Aantal nachten aan een mooring 1
Aantal keren aan land 17
Aantal gletsjers gezien 7

Wildlife
IJsberen 3
Walrussen rondom de boot 4
Walrussen op het strand 100
Dolfijnen 25
Bultrug 1
Beluga’s 7
Rendieren 60
Zeehonden 20
Poolvossen 10
Vogels 100.000+

Aantal niet commerciële Nederlandse plezierjachten -> 1! (daar zijn we toch wel een beetje trots op :-))