Nou we zijn er hoor, de Helgelandskysten! Na een d-tour door onze Hvaldimir-missie zijn we dan eindelijk in het, door de Noren omschreven, ware kust- en bergparadijs. Laten we eens zien of dit zo is :-). Hierbij een greep uit ons logboek.

Een paar navigatie-aanwijzingen voor deze blog:

• ⚓ is als we voor anker liggen
• NM is nautische mijlen
• kn is knopen
• Z, ZO, W is de windrichting – zuid, zuid-oost, west, etc.

30-09-2022   |   Nova ⚓ – Sør Gutvika ⚓   |   46 NM   |   Wind ZO 12-20 kn

‘Knetterleipe zeildag! Alles kunnen zeilen vandaag. Eerst vol tuig, toen rif in grootzeil, rif in bezaan, 2e rif in grootzeil, genua gereefd, bij Rørvik weer vol tuig en na Rørvik rif grootzeil en genua wat gereefd. Echt heerlijke dag, gemiddeld 7 tot 7,5 knopen snelheid!’

Vanaf ons ankerplekje Nova vertrekken we richting een smalle binnendoorroute die langs het plaatsje Rørvik loopt. Het kustgebied bij Rørvik gaat ver de zee in, mooi dat er een doorgang is zodat we niet helemaal om hoeven te varen. Ik weet eigenlijk niet of dit ‘kanaal’ destijds door de Noren zelf is gemaakt of dat het natuurlijk is, het lijkt natuurlijk maar misschien hebben ze hier en daar wat rotsen weggehaald en stukken uitgebaggerd. Het is wel weer oppassen geblazen, om ons heen honderden, misschien wel duizenden rotsen en stenen in het water. We zijn er inmiddels aardig aan gewend maar soms als ik op de kaart kijk denk ik nog steeds, hoe is het in hemelsnaam mogelijk om hier doorheen te varen? We zeilen in ieder geval heerlijk met een stevige wind in de rug. Door de golven werkt de stuurautomaat vaak niet heel optimaal dus pakken we het roer om en om. We vinden het ook allebei nét zo leuk om te sturen in deze condities.

Tegemoet komende schepen worden steeds zeldzamer

Omdat het gebied bij Rørvik zo’n uitgesproken vorm heeft op de kaart van Noorwegen hebben we dit gebied, of eigenlijk Rørvik al sinds lange tijd als ijkpunt. ‘Als we voorbij Rørvik zijn dan…’. En zo varen we toch altijd nog met een doel. Aan de ene kan fijn hoor, want het zorgt ervoor dat je in beweging blijft. Aan de andere kant kan het hebben van een doel ook erg stressvol zijn. Vroeger als we met de motor en de tent op pad gingen hebben we ons vaak op het fenomeen ‘doel’ verkeken. We wilden dan bijvoorbeeld naar de Eiffel of Parijs en hadden maar een weekend of vier dagen. Uren en uren tuften we dan over de snelweg op onze Suzuki Bandit met (maar) 600 cc. Niet echt een comfortabele tourmotor, en zowel voor Matthijs als bestuurder als voor mij achterop was het echt vermoeiend. Maar hé, we hebben een doel dus we moeten door. Ik keek dan wel eens bij auto’s die we inhaalden op de snelweg naar binnen en wenste dan dat ik daar zat met mijn voeten omhoog op het dashboardkastje. Uiteindelijk gaf de eindbestemming altijd een heerlijk gevoel. Ik vond het geweldig om de motor midden in het centrum van welke stad we ook bezochten te parkeren. Zo stonden we zelfs een keer geparkeerd onder de Arc de Triomphe in het midden van de Champs-Élysées. Daar verzocht de politie ons dan wel vriendelijk om te vertrekken maar op die momenten wilde ik niets liever dan met een motor op pad zijn i.p.v. een auto. Los van dat we uiteindelijk altijd wel op een toffe eindbestemming uitkwamen hebben we wel echt moeten leren dat de reis zelf ook de bestemming is. Dit proberen we nu beter te doen en ons niet te veel op het doel te focussen, maar meer te genieten van het onderweg zijn. Nu is dat zeilend tussen de sprookjesachtige bergen misschien wel iets gemakkelijker dan tuffend op een snelweg :-).

Officieel beginnen de Helgelandskysten (kysten spreek je trouwens uit als sjuusten) volgens mij bij het eiland Vega maar voor ons gevoel zijn we er nu al. Op het smalste stuk van het kanaal staat een sterke stroming, gelukkig hebben wij die stroom mee (2 knopen!) maar natuurlijk komen we op het allersmalste stukje een schip tegen. We hebben beide wat moeite om de schepen recht te houden in de sterke stroming en al slingerend kruizen we elkaar, zonder elkaar fysiek te begroeten gelukkig. En dan ben je zomaar vóórbij Rørvik en ligt er een nieuw stuk kust op ons te wachten. In het haventje van Sør Gutvika ploffen we ons anker in het water, genieten nog even van de zonsondergang en duiken na het avondeten en een filmpje lekker op tijd onder de wol, morgen weer een actieve dag voor de boeg!

01-10-2022   |   Sør Gutvika ⚓ – Torghatten   |   24 NM   |   Wind 20-30 kn Z ZO

Stevige wind vandaag, variërend van 20 tot 30 knopen. Grootzeil met 2x rif in de haven gezet, buiten de haven grootzeil weggehaald. Bezaan gezet met 1x rif. Kotterfok helemaal uit en klein puntje genua uitgerold. Goede zeilvoering voor ongeveer 30 knopen apparent, 100° windhoek (tot 60°).

Rond een uur of 10 vertrekken we uit de haven van Sør Gutvika. Terwijl we nog voor anker liggen zetten we het grootzeil met 2 riffen en willen we wegvaren op zeil. De wind trekt echter behoorlijk aan dus voor de zekerheid zetten we de motor even stand-by. Dit blijkt een goede keuze want de vlaag van 27 knopen blaast ons zowat de kant op. De ferry besluit ook nog weg te varen op hetzelfde moment dus al met al alweer enerverend genoeg allemaal :-). Half zeilend en half motorrend varen we de haven uit, echter is buiten de haven nóg meer wind. We komen er snel achter dat we te veel zeil op hebben staan voor deze wind en besluiten het grootzeil weg te halen. De wind gaat echt van 20 naar 30 knopen, zo vlagerig hebben we nog niet meegemaakt. Het is haast onmogelijk om te zeilen omdat we met 20 knopen echt wel een grootzeil nodig hebben maar met 30 knopen wordt de boot grillig en gaat ze super scheef in zo’n vlaag, dus dat zeilt ook niet fijn. Voor de veiligheid houd je altijd rekening met de hardste wind dus kiezen we voor een zeilvoering geschikt voor 30 knopen. Dat betekent dat we soms even niet vooruitkomen als de wind wegzakt maar in die enorme vlagen ben je dan wel weer blij. Het komt doordat de wind uit het zuid-oosten komt dus van land. Deze wind is altijd veel vlageriger en onvoorspelbaarder dan wanneer de wind van zee komt. Die is meestal wat constanter, maar dan heb je het nadeel dat je ook de golven van zee krijgt en de deining. Dat heb je met wind van land weer niet.

Gelukkig hebben we dus vandaag naast de harde wind in ieder geval geen golven maar mooi vlak water. Het is altijd even hectisch als je net de haven uit bent en er dan van alles aan de zeilvoering moet gebeuren. Ik strijk het grootzeil in de harde wind en samen zetten we de bezaan met één rif. Kotterfok rollen we helemaal uit en de genua een klein stukje zodat er een klein driehoekje staat. Met alleen de kotterfok en de bezaan hebben in we in 30 knopen niet genoeg power om goede voortgang te maken. We gaan dan ongeveer vijf knopen, maar Saraban’de zeilt dan niet meer. Het voelt soms wat tegenstrijdig om met zoveel wind ook nog een stuk van de grote fok uit te rollen, maar met wat lef en steeds meer ervaring voelen we aan wanneer de dame weer begint te zeilen. Zeker met golven hebben we wel wat power nodig om door het water te snijden. We zetten zoveel fok bij dat we met 30 knopen ongeveer 6,5 knoop lopen. Dat geeft dan nog wat marge bij vlagen tot 35, waarbij de snelheid dan gemakkelijk oploopt tot 7,5 tot 7,8 knopen. Dit zijn geweldige dagen om dit te oefenen en te leren. Ik ben nog steeds elke keer diep onder de indruk van het natuurgeweld en wat onze boot aankan, hoe veilig en stabiel ze voelt in soms best ruige situaties. Gelukkig word ik ook steeds ontspannender en vind ik varen met de harde winden al een stuk minder eng dan in het begin van de reis. Wat is het toch gaaf om te ervaren dat je als mens kunt leren en groeien. Dat dingen gemakkelijker kunnen worden naarmate je ze vaker doet. Oefening baart kunst.

Torghatten

Rond 14:30 uur komen we aan bij Torghatten. Na wat getwijfel besluiten we toch om dit bijzondere natuurverschijnsel te gaan bekijken, Torghatten is namelijk een berg met een gat erin. Een gat van maar liefst 160 meter lang, 75 meter hoog en 27 meter breed. Volgens wetenschappers gevormd tijdens de Scandinavische ijstijd waar ijs en water het losse rotssediment erodeerden terwijl de hardere rotssoorten van het bovenste deel van de berg de krachten weerstonden. Ook is Torghatten voor menig viking, visser en reiziger langs “De weg naar het noorden” een geliefd navigatiepunt geweest. Er zijn echter ook andere verhalen… maar daar kom ik zo op.

De haven vlakbij de berg ligt pal op de wind en we weten niet zeker of we hier wel rustig kunnen liggen. Na het strijken van de zeilen waaien we, met nog steeds 25 knopen op de teller, de havenkom in. Er is een klein drijfsteigertje aan het eind van de kom. Het ziet er wat gammel uit maar de voorspelling is dat de wind gaat liggen dus we wagen het erop. Met nog wat extra lijnen naar de kant ligt Saraban’de goed vast. De wind is inderdaad wat minder en na deze enerverende zeildag hebben we nog energie over om naar het gat in de berg te gaan. Een wandeling van totaal zo’n drie uur. Het is lekker weer, de herfst maakt voorzichtig haar intrede maar het is nog tot een uur of acht licht, dus tijd genoeg. Het gat in de berg is echt onwijs gaaf en indrukwekkend om te zien! We zijn superblij dat we hier toch heen zijn gegaan. Op de terugweg vertelt Matthijs ook nog in geur en kleur zíjn versie van het gat-in-de-berg-verhaal. ‘Er was eens een trol. En die trol had een mooi vrouwtje gezien – Lekamøya. Zij was een van de zeven zussen, en hij wilde haar graag tot zich nemen. Of gewoon nemen, zo specifiek was de tekst niet :-). Maar helaas, hij kon haar niet krijgen en de trol dacht, als ik haar niet kan krijgen, dan niemand! Hij pakte zijn pijl en boog en schoot op Lekamøya. Maar de koning van Sømna wilde haar redden en gooide net op tijd zijn hoed ertussen. De pijl schoot zo door de hoed van de koning en Lekamøya werd gered. En toen zat er een groot gat in de hoed, de hoed versteende en de berg achter ons, dat is de hoed, met het gat’.

02-10-2022   |   Torghatten – Vega   |   25 NM   |   Wind 0-4 kn Z

Geen wind. Lichte kater van alles op de motor moeten varen vandaag. Automaat erop, de uren glijden voorbij over het spiegelgladde water. Deborah schrijft een blog achter de kaartentafel. Matthijs houdt grotendeels de wacht. Na 5 uur varen komen we aan op Vega.

Next stop: Vega! Ook dit stipje staat al een tijd op onze horizon. Door vele medezeilers, Noorse vrienden en pilots aangeraden. We zijn dan ook erg benieuwd naar deze eilandengroep net ten zuiden van de poolcirkel. Trouwens niet echt een ‘stipje’ te noemen, de Vega archipel bestaat namelijk uit wel 6.500 eilanden, riffen en scheren. In totaal zo’n 1.070 km² (ter vergelijk, Flevoland is 2.400 km²). Van alle eilanden worden er 3 bewoond en wij gaan naar het grootste eiland met zo’n 1.175 inwoners. Volgens de geschiedenisboeken wordt Vega al 10.000 jaar bewoond en is daarmee een van de oudst bewoonde plaatsen van Noord-Noorwegen. De zeespiegel was toen 100 meter hoger dan nu waardoor alleen de bergen van Vega zichtbaar waren. Sindsdien zakte het water zo’n 3 meter per 100 jaar waardoor de duizenden eilandjes tevoorschijn kwamen. Nog steeds zakt de zeespiegel er elk jaar zo’n 3 cm en komen er nog steeds eilandjes bij.

Sinds 2004 staat de Vega archipel ook op de UNESCO werelderfgoedlijst. Dit is niet zozeer vanwege het bijzondere landschap maar vooral door de lokale vissers en boeren. Zij weten al sinds 1500 jaar duurzaam te leven in dit onherbergzame gebied. Het weer is extreem, ruig en niet echt mensvriendelijk. De enige manier waarop men kon overleven was warm blijven door het dons van eidereenden. De mensen pakte altijd net genoeg dons zodat de eidereenden en kuikens konden overleven. Ook bouwden ze speciale ‘eiderhuisjes’ voor de eenden zodat ze beter beschermd waren tegen genadeloze elementen. Deze zijn nog steeds te zien op het eiland. Doordat al die jaren zo goed voor de eidereenden en het landschap is gezorgd komen er nu jaarlijks zo’n 210 vogelsoorten broeden is het hele gebied beschermd.

Wij zijn vooral moe als we op Vega aankomen. Het weer is niet zo mooi en we hebben lekker een dagje binnen. Beetje op de laptop, wat lezen, etc. De dag erop is het nog steeds regenachtig maar we besluiten om de regenkleding aan te trekken en met de fiets op pad te gaan. Zonder fiets is het eiland trouwens wel een uitdaging, het eerstvolgende dorpje is zo’n 8 km verderop en een bus of taxi is nergens te bekennen. Ons plan was om de 2000 treden van de Vega trappen te betreden en een Via Ferrata (soort bergklimtocht met gids en aangelijnd aan de berg) te doen maar helaas, de trappen zijn kapot en daardoor gaat de Via Ferrata ook niet door. Wel maken we nog een mooie fietstocht, een herfstwandeling in de bergen waarbij we langs de zeespiegel van zo’n 10.000 jaar geleden lopen en genieten we van de continue zachte kleurenpracht in de lucht. Na 4 dagen verlaten we de archipel. Het weer wordt de komende week stormachtig en we gaan liever schuilen in een plaatsje dichterbij de kust, dan aan deze aan de elementen overgeleverde plek. Al met al valt ons bezoek aan Vega een beetje tegen. Waar we hadden gedacht dat deze eerste echte Helgeland-spot supertof, te gek en wild zou zijn, hebben we haar niet in volledige potentie kunnen benutten naar ons gevoel. Wie weet, komen we er volgend jaar op weg naar het zuiden nog een keer langs, dan zullen we zeker overwegen om af te slaan bij Vega en haar te her-ontdekken.